11.
Äååïðè÷àñòèÿ
Äååïðè÷àñòèÿ
èìåþò
ñóôôèêñû
ïðè÷àñòèé è
îêîí÷àíèå
íàðå÷èé -å: vidinte (óâèäåâ),
vidante (âèäÿ), vidonte (êîãäà
áóäåò âèäåòü),
vidite (óâèäåííî), vidate (âèäèìî),
vidote (êîãäà
áóäåò âèдèìî).
12. Ñëîæíûå
ãëàãîëüíûå
âðåìåíà
Áîãàòñòâî
âðåìåííûõ
ôîðì
ïðè÷àñòèé è
äååïðè÷àñòèé
â Ýñïåðàíòî
áîëüøå, ÷åì â
ëþáûõ äðóãèõ
ÿçûêàõ, ÷òî
ïîçâîëÿåò
ñèëüíî
ñîêðàùàòü ðå÷ü.
 ñî÷åòàíèè
ñ ãëàãîëîì esti (быть)
в
разных
формах ìîæíî
îáðàçîâûâàòü
ñëîæíûå
âðåìåííûå
ôîðìû,
èñïîëüçóþùèåñÿ
ïðè
îïðåäåëåíèè
òîíêèõ
âðåìåííûõ
îòíîøåíèé (îñîáåííî
â
ïèñüìåííîé
ðå÷è), íàïðèìåð:
Li estas leganta Îí ÷èòàåò (íàõîäèòñÿ
â ïðîöåññå ÷òåíèÿ);
Li estas legonta Îí
ñîáèðàåòñÿ
÷èòàòü; Li estos leginta Îí
áóäåò
ïðî÷èòàâøèì
(îí îêîí÷èò ÷òåíèå);
La libro etos legita Êíèãà
áóäåò
ïðî÷èòàíà, La libro
estis legita Êíèãà
áûëà
ïðî÷èòàíà.
13. Ïðåäëîãè
al ê (wi veturas al li îíà
åäåò ê íåìó),
íåïåðåâîäèìûé
ïîêàçàòåëü
äàòåëüíîãî
ïàäåæà (donu al mi! äàé
ìíå!), â (íàïðàâëåíèå:
li iras al lernejo îí èäåò â
øêîëó, ò. å. ïî
íàïðàâëåíèþ
ê øêîëå)
anstatay
âìåñòî
antay ïåðåä
apud ðÿäîì,
îêîëî
xe ó
xirkay âîêðóã,
îêîëî,
ïðèáëèçèòåëüíî
da ïðåäëîã
ðîäèòåëüíîãî
ïàäåæà äëÿ âûðàæåíèÿ
êîëè÷åñòâà:
glaso da vino (ñòàêàí
âèíà), iom da sablo (íåêîòîðîå
êîëè÷åñòâà
ïåñêà), tri litroj da akvo (òðè
ëèòðà âîäû)
dank’ al áëàãîäàðÿ
(происходит
от формы «danko
al» — «благодарность чему-либо»)
de îò (de la tablo îò
ñòîëà),
íåïåðåâîäèìûé
ïîêàçàòåëü
ðîäèòåëüíîãî
ïàäåæà (la libroj de la lernanto êíèãè
ó÷åíèêà)
dum âî âðåìÿ, â
òå÷åíèå
ekster âíå
ekde íà÷èíàÿ
ñ (î âðåìåíè)
el èç
en â
qis äî
inter ìåæäó
je ïðåäëîã,
ñòàâÿùèéñÿ
òîãäà, êîãäà
ïðåäëîã íóæåí,
íî íè îäèí
ïðåäëîã ëîãè÷åñêè
íå ïîäõîäèò: je la
tria horo â òðè ÷àñà, veti
je dek rubloj ïîñïîðèòü
íà äåñÿòü
ðóáëåé, je tri kilogramoj pli multe
íà òðè
êèëîãðàììà
áîëüøå.
Èíîãäà
âìåñòî je
ìîæíî
èñïîëüçîâàòü
âèíèòåëüíûé
ïàäåæ (je du kilometroj malpli proksime = du
kilometrojn malpli proksime íà
òðè килоìåòðà
дальщå
= тремя
километрами дальше)
kontray ïðîòèâ,
íàïðîòèâ
krom êðîìå
kun ñ
lay
ñîãëàñíî, ïî,
â
ñîîòâåòñòâèè
ñ
malantay çà, позади
malgray
íåñìîòðÿ íà
per
ïîñðåäñòâîì,
ïðè ïîìîùè,
èëè
íåïåðåâîäèìûé
ïîêàçàòåëü
òâîðèòåëüíîãî
ïàäåæà (vidi per okuloj âèäåòü
ïîñðåäñòâîì
ãëàç = âèäåòü
ãëàçàìè)
po
ðàñïðåäåëèòåëüíûé
ïðåäëîã «ïî»: ricevi po
kvindek kopekojn ïîëó÷èòü
ïî ïÿòüäåñÿò
êîïååê
por äëÿ
post
ïîñëå
preter ìèìî
pro èç-çà (по причине)
sen áåç
sur íà
sub ïîä
super íàä
sur íà
tra
ñêâîçü, ÷åðåç
(rigardi tra fenessro
ñìîòðåòü
÷åðåç îêíî)
trans ÷åðåç,
ïî äðóãóþ ñòîðîíó,
íà äðóãóþ ñòîðîíó
(trans la strato staras arbo íà
äðóãîé ñòîðîíå
óëèöû ñòîèò
äåðåâî; mi [etas wtonon trans riveron ÿ
áðîñàþ
êàìåíü ÷åðåç
ðåêó, ò. å. íà
äðóãóþ ñòîðîíó
ðåêè)
×àñòî
âñòðå÷àþòñÿ
òàêæå
äâîéíûå
ïðåäëîãè (el-post, el-sub, de-inter).
14. Âèíèòåëüíûé
ïàäåæ (àêêóçàòèâ)
íàïðàâëåíèÿ,
âðåìåíè, ìåðû
Âèíèòåëüíûé
ïàäåæ, êðîìå
ñâîåãî
îñíîâíîãî
çíà÷åíèÿ
óêàçàíèÿ íà
ïðÿìîå
äîïîëíåíèå,
óïîòðåáëÿåòñÿ
òàêæå äëÿ
îáîçíà÷åíèÿ:
14.1 Íàïðàâëåíèÿ, ïðè÷åì
íå òîëüêî ñ
ñóùåñòâèòåëüíûìè,
íî è ñ íàðå÷èÿìè:
Mi metas libron sur la tablon ß
êëàäó êíèãó
íà ñòîë; La kato saltis sub la seqon Êîò ïðûãíóë
ïîä ñòóë; Mi iras hejmen ß èäó äîìîé.
Âèíèòåëüíûé
ïàäåæ
íèêîãäà íå
óïîòðåáëÿåòñÿ
ñ ïðåäëîãàìè
al, qis, de, êîòîðûå
ñàìè
îïðåäåëÿþò
íàïðàâëåíèå.
14.2. Âðåìåíè: La kvaran [aydon de xiu monato mi vizitas
Esperanto-klubon  ÷åòâåðòûé
÷åòâåðã
êàæäîãî
ìåñÿöà ÿ
ïîñåùàþ
Ýñïåðàíòî-êëóá;
Semajnon antay tio mi estis en Peterburgo Çà
íåäåëþ äî
ýòîãî ÿ áûë â
Ïåòåðáóðãå.
14.3. Ìåðû: La sako pezas du kilogramojn
Ñóìêà âåñèò
äâà êèëîãðàììà;
Äa strato estas du kilometrojn longa Ýòà
óëèöà äëèíîé
äâà êèëîìåòðà
15. Ñîþçû è
÷àñòèöû
jes äà (jesi утверждать, jese утвердительно, jeso утверждение)
ne íåò, íå
(nei отрицать, neo отрицание)
kaj è, à, äà
ay èëè
sed íî, à
se åñëè
ke ÷òî (íå
ïóòàòü ñ
âîïðîñèòåëüíûì
ìåñòîèìåíèåì
kio!), ÷òîáû
xar òàê êàê,
ïîòîìó ÷òî
ja âåäü, æå
do èòàê, æå,
ñëåäîâàòåëüíî
kvankam õîòÿ
tamen îäíàêî
kvazay êàê áóäòî,
áóäòî, êàê áû
xu 1) âîïðîñèòåëüíàÿ
÷àñòèöà (íå
ïåðåâîäèòñÿ,
èëè
ïåðåâîäèòñÿ
êàê «ðàçâå», «ëè»,
«неужели»); 2) ñîþç «ëè»
(Mi ne certas, xu li pri tio scias —
Я
не
уверен, знает ли он об этом)
ànkay òàêæå, òîæå,
è (âñåãäà
ñòàâèòñÿ
ïåðål òåì
ñëîâîì, ê которому
относится: ankay mi и я тоже).
por ke äëÿ òîãî
÷òîáû
tial ke ïîòîìó ÷òî
pro tio ke ïîòîìó ÷òî
nek... nek... íè... íè... (а
также:
ne... nek... íå...
íè...)
ne... sed... íå... à (íî) ...
ay... ay... èëè... èëè...
kaj... kaj... è... è...
se... do... åñëè... òî...
xu... xu... òîëè... òîëè...
16.
Ìåæäîìåòèÿ
 Ýñïåðàíòî
ñóùåñòâóþò
ïðîñòûå (ho! î!
ve! óâû! è äð.),
ïðîèçâîäíûå (salt!
ïðûã! halt! ñòîï!
è ò. ï.) è
çâóêîïîäðàæàòåëüíûå
(miay, tik-tak)
ìåæäîìåòèÿ.